Als je kind NLD heeft

BAERT, K. & G. VANDERBECK, Als je kind NLD heeft. Gids voor ouders, leerkrachten en hulpverleners. Tielt, Lannoo, 2006, 166 pp. – ISBN 90 209 6635 9

NLD staat voor Non-verbal Learning Disability. De term werd 20 jaar geleden geïntroduceerd door de Amerikaanse neuropsycholoog Rourke. NLD is de term voor een complex van leer- en ontwikkelingsstoornissen, die vooral het visueel-ruimtelijk inzicht betreffen. Vroeger sprak men over ontwikkelingsdyspraxie.

De problemen komen bij kinderen vooral tot uiting op 2 belangrijke gebieden: problemen met wiskunde en problemen met sociale interactie. Deze kinderen zijn vaak onhandig en houterig. Het lukt hen nooit om te eten zonder knoeien. Ze kunnen vaak het hele radionieuws navertellen, maar hebben de grootste moeite om iets na tekenen. Ze hebben een hekel aan puzzelen en het lukt ze maar niet om een kasteel te bouwen met hun blokken. Ze passen zich moeilijk aan nieuwe situaties aan en maken weinig vriendjes.

Over de precieze biologische oorzaken hiervan is niet veel meer bekend dan het vermoeden van een slechte samenwerking tussen linker- en rechterhersenhelft. In dit boek laten de auteurs deze discussie voor wat ze is. Ik denk dat dit een verstandige keuze is, want we worden tegenwoordig bijna om de oren geslagen met nieuwe syndromen en etiketten. Ze willen vooral vanuit de praktijk zoeken naar houvasten om deze groep kinderen te begeleiden.

In dat laatste zijn ze zeer goed geslaagd. Na een korte oriëntatie over NLD en de relatie met andere leer- en ontwikkelingsstoornissen gaan zij meteen op de praktische toer: hoe begeleid je deze kinderen? Omdat de doelgroep zo verscheiden is en dito de problemen, blijven de algemene adviezen beperkt. Maar het boek biedt wel een schat aan concrete tips om de meest diverse moeilijke situaties aan te pakken. Zoals het voor omgaan met NLD-kinderen betaamt, is alles systematisch en gestructureerd aangepakt, en duidelijk geïllustreerd. Zeer interessant is het hoofdstuk over de aanpak van deze kinderen in de klassituatie, want leerkrachten blijven vaak in de kou staan.

Er volgt nog een kort hoofdstuk over volwassenen met NLD, maar dit beperkt zich tot een aantal statistische gegevens over school- en beroepsloopbaan en een reeks tips.

Het geheel wordt aangevuld met een becommentarieerde lijst van adressen en websites van verenigingen voor ouders van kinderen met leer- en ontwikkelingsstoornissen in Vlaanderen en Nederland. Een leeslijst van andere boeken over leerstoornissen met bondige evaluatie en een algemene bibliografie sluiten dit praktische boek af.

Karl Baert is pedagoog en inspecteur gespecialiseerd in leerproblemen en –stoornissen. Gudrun Vanderbeck is moeder van een NLD-kind en oprichtster van de NLD-vereniging vzw. Zij hebben een handig en inspirerend werk neergezet voor opvoeders en leerkrachten.

© Minervaria

Denk en doe

DEGRIECK, S., Denk en doe. Praktische ideeën voor de eerste stappen in het leerproces bij mensen met autisme en mensen met een ontwikkelingsachterstand. Berchem, Uitg. EPO, 2001, 170 pp. – ISBN 90 6445 248 2

Een vooral praktisch boekje, waarin theoretische inzichten over autisme worden omgezet in een handige leidraad voor het opzetten van leeractiviteiten. Naast vele concrete voorbeelden bevat dit boek een erg heldere beschrijving van hoe men ‘leeractiviteiten op maat’ kan ontwikkelen voor zowel personen met autisme als mensen met een verstandelijke handicap. Er is ook een deel opgenomen over aangepaste activiteiten om een gesprek op te zetten met begaafde mensen met autisme.

Het boekje bevat veel illustraties en handige tips.

© Minervaria

Zin der zotheid

MANS, I., Zin der zotheid. Vijf eeuwen cultuurgeschiedenis van zotten, onnozelen en zwakzinnigen. A’dam, SWP, 2004. – ISBN 90 6665 567 4

Middeleeuwse zotten en dwazen zoals de Franse hofnar Triboulet en de heilige Jozef van Cupertino waren in onze ogen verstandelijk gehandicapt. In hun tijd werden zij echter niet als dusdanig gezien. Eeuwenlang gingen zotten, onnozelen en idioten als ongedefinieerde, vreemde schepselen door het leven. In de achttiende en negentiende eeuw werden idioten benoemd als menselijke wezens met een verstand ‘kleiner dan dat van dieren’.
Pas in de negentiende eeuw werd zotheid een medische kwestie en ging men verschil maken tussen krankzinnigen als zieken en zwakzinnigen als zwakken van geest. Laatstgenoemden bleken ongeneeslijk, maar wel opvoedbaar.

Als gevolg van deze veranderde zienswijze werden rond 1900 de eerste medico-pedagogische zwakzinnigengestichten gebouwd. In diezelfde tijd kreeg het onderwijs ook speciale ‘debielenscholen’. De afgelopen eeuw is het aantal scholen en inrichtingen voor zwakzinnigen voortdurend uitgebreid. Inge Mans laat zien dat dit niet alleen meer en betere zorg bracht, maar ook meer segregatie: zwakzinnigen – nu mensen met een verstandelijke handicap genaamd – kwamen tegelijk meer en meer buiten de samenleving te staan. In de jaren zeventig kwam de roep om integratie. Deze is echter niet vanzelfsprekend. De auteur behandelt in het slot waarom die intergratie zo moeizaam verloopt.

Zin der zotheid staat vol verhalen over zin en onzin die mensen door de eeuwen heen scheppen in de omgang met zotten, zwakzinnigen en mensen met een verstandelijke handicap. Het werk is boeiend geschreven en heeft tegelijk de diepgang van een wetenschappelijk onderzoek. Het boek is een bewerking van het proefschrift van de auteur uit 1998.

© Minervaria

Problemen met het gedrag van mensen met een verstandelijke handicap

KARS, H. & J.H.J. ZWETS, Problemen met het gedrag van mensen met een verstandelijke handicap. Houten/Diegem, Bohn Stafleu Van Loghum, 1998. – ISBN 90 313 2478 7

Een goed toegankelijk inleidend boek over dit onderwerp. Uitgangspunt is dat problemen met het gedrag nooit op zichzelf staan, maar zich altijd voordoen in relatie tot andere mensen en binnen de context van een bepaalde leefomgeving. Hieraan wordt uitvoerig aandacht besteed.

Het onderwerp wordt systematisch en volledig behandeld. Ook de neurologische basis van (probleem)gedrag wordt belicht. In afzonderlijke paragrafen komen een hele reeks algemene en specifieke gedragsproblemen aan de orde, met hun achtergronden en behandeling. Het boek besluit met een algemene systematische visie op de omgang met gedragingen die als problematisch worden ervaren. Medicatie komt hierbij ook uitgebreid aan de orde.

© Minervaria

Naar de gewone kleuterschool

De TANDEM, Naar de gewone kleuterschool. Praktische suggesties voor integratie en inclusie. Leuven, Garant, 2002, 99 pp. – ISBN 90 441 1239 2

Dit boek is het derde deel van een drieluik (Naar de gewone kleuterschool). Dit deel brengt suggesties bijeen voor de dagelijkse praktijk van gewoon kleuteronderwijs op maat van een kleuter met een verstandelijke handicap of algemene ontwikkelingsachterstand.

Het boekje bevat 4 hoofdstukken. In het eerste hoofdstuk wordt bondig omschreven wat onder een verstandelijke handicap of ontwikkelingsachterstand kan worden begrepen. In een volgend hoofdstuk komen suggesties en aanwijzingen aan de orde voor het aanbieden van opdrachten of activiteiten aan de kleuter in het algemeen. Een derde hoofdstuk biedt een analyse van wat men op verschillende ontwikkelingsdomeinen van de kleuter kan verwachten en hoe men hem daarbij het best benadert. In het vierde en laatste hoofdstuk tenslotte wordt stilgestaan bij de kracht van de samenwerking tussen school, ouders en hulpverleners.

Voor mij was vooral het derde hoofdstuk leerrijk, zowel voor het schema zelf als voor de inhoudelijke bespreking.

Het boekje is zeer inzichtelijk opgesteld, en leest heel vlot. Er is zo weinig mogelijk gebruik gemaakt van vakterminologie.

© Minervaria

Autisme. Medisch en educatief

GILLBERG, C. & T. PEETERS, Autisme. Medisch en educatief. A’pen/A’dam, Houtekiet, 2003, 199 pp.

Volgens de auteurs blijft er een grote kloof bestaan tussen het theoretisch begrijpen van autisme en de dagelijkse praktijk. Dit boek moet helpen om die kloof te overbruggen.

De auteurs bespreken autisme achtereenvolgens vanuit medische en educatieve hoek. Zij beschouwen autisme als een stoornis van de verbeelding.

Zij geven een beknopte en heldere uiteenzetting van de kernaspecten van autisme. Er staat echter weinig bij dat ik niet eerder al had gelezen in andere werken. Jammer dat zij autisme als ontwikkelingsstoornis tot de medische sfeer rekenen. Ook in het deel waarin wordt ingegaan op educatieve aspecten van autisme wordt niet gesproken over een orthopedagogische benadering. Dit doet volgens mij wel onrecht aan het werk dat dagelijks door orthopedagogisch geschoolde mensen wordt verricht.
Wellicht is dit boek vooral geschreven voor wie niet met autisme vertrouwd is in de dagelijkse praktijk.

Als opfrissing is het boek wel nuttig. Het laatste hoofdstuk biedt een aantal praktische suggesties voor de omgang met kinderen met autisme. Dit is wel de moeite waard. Verder zijn de vergelijkende schema’s m.b.t. communicatieve en sociale ontwikkeling van kinderen met en zonder autisme interessant.

Een pluspunt: het leest vlot, en maakt je op eenvoudige manier vertrouwd met essentiële begrippen (bv. theory-of-mind).

© Minervaria

…!? Over autisme en communicatie

VERMEULEN, P., …!? Over autisme en communicatie. Uitg. EPO, 2001, 141 pp.

Een boekje in de bekende reeks over autisme van dezelfde auteur. In zijn vertrouwde, eenvoudige stijl bespreekt hij de problemen die mensen met autisme ondervinden in de intermenselijke communicatie.

Verhelderend, zowel m.b.t. het begrip communicatie zelf, als m.b.t. de communicatie van mensen met autisme. Het boekje eindigt met aanwijzingen hoe men op een efficiëntere manier kan communiceren met mensen met autisme.

© Minervaria

Kinderen en hyperactiviteit

BUITELAAR, J.K., Kinderen en hyperactiviteit. Utrecht/A’pen, Kosmos-Z&K, 1996.

Een boekje over hyperactiviteit bij kinderen. Geschreven voor ouders, en door het eenvoudige maar duidelijke taalgebruik ook informatief voor hulpverleners met een hoge leesdrempel.

© Minervaria